ایران در اقتصاد کشورهای همسایه چه جایگاهی دارد؟ - وبلاگ کلشی ها

به گزارش وبلاگ کلشی ها، مرکز پژوهش های اتاق ایران با انتشار گزارش جایگاه ایران در دیپلماسی مالی همسایگان به آنالیز عوامل ساختاری و کارگزاری شکل دهنده به جایگاه ایران در دیپلماسی مالی همسایگان پرداخته است. در بخش نخست این گزارش عوامل ساختاری مورد بحث قرار گرفته اند. بخش دوم شامل آنالیز نگرش همسایگان ایران به دیپلماسی مالی است و نهایتاً در بخش سوم، جایگاه ایران با توجه به این متغیرها تبیین شده است.

به لحاظ ساختاری همسایگان ایران موقعیتی حاشیه ای و قاعده پذیر در نظام تجارت جهانی و به طورکلی اقتصاد سیاسی بین الملل دارند. سهم محیط همسایگی ایران در اقتصاد جهانی حدود 5 درصد است. شگفت آنکه این سهم در 70 سال اخیر چندان تغییر نکرده است؛ به دیگر سخن این منطقه در یک شرایط رکود تاریخی قرار گرفته است. اینکه ایران در دیپلماسی مالی خود، اولویت نخست را برای محیط همسایگی قائل شده است، از این منظر قابل نقد است. به دیگر سخن ایران تنها برای تعامل با 5 درصد اقتصاد جهانی اولویت قائل شده است دولت های قاعده پذیر در شرایطی که ایران با هسته اقتصاد سیاسی بین المللی دچار تعارض و تنش می گردد، نمی توانند پنجره فرصتی باشند.

عامل دیگری که از نظر ساختاری در شکل دهی به جایگاه ایران در دیپلماسی مالی همسایگان اهمیت دارد آنکه در این محیط دولت ها بازیگران کلیدی در اقتصاد سیاسی کشورها محسوب می شوند. تقریباً در تمامی کشورهای محیط همسایگی ایران نوعی سرمایه داری دولتی حاکم است. نقش کلیدی دولت در اقتصاد سیاسی همسایگان از آن رو اهمیت دارد که تعارضات ژئوپلیتیک ایران و این کشورها به سرعت بر روابط مالی آن ها با ایران اثر می گذارد.

افزون بر عوامل ساختاری، از منظر عوامل کارگزاری و نگرش همسایگان به روابط مالی و تجاری با ایران می توان گفت که کشورهایی همانند ترکیه، پاکستان، امارات عربی متحده و سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس چشم اندازهای بلندمدتی را برای شکل دهی برای ارتقاء جایگاه خود در اقتصاد جهانی تعریف کردند. در هیچ یک از چشم اندازهای طراحی شده به وسیله طیفی از همسایگان ایران، منطقه، در اولویت نخست قرار ندارد. بلکه نقش آفرینی در زنجیره های جهانی ارزش و ارتقای موقعیت این کشورها در این زنجیره ها در کانون توجه واقع شده است. داده های آماری نیز نشان می دهند، ایران در میان شرکای تجاری کلیدی اغلب کشورهای همسایه قرار ندارد؛ به دیگر سخن ایران بازار صادراتی و وارداتی مهمی برای اغلب همسایگان محسوب نمی گردد. موقعیت ضعیف ایران در بازارهای همسایه، یکی دیگر از عواملی است که بر نگرش آن ها در قبال ایران تأثیر می گذارد.

ایران همانند همسایگان کلیدی نیازمند نقش آفرینی در اقتصاد جهانی و در زنجیره های جهانی ارزش است. محیط همسایگی می تواند به عنوان بخشی از این راهبرد تلقی گردد. تمرکز بر محیط همسایگی، به معنای تمرکز بر تنها 5 درصد از اقتصاد جهانی و به بهای نادیده گرفتن 95 درصد دیگر است.

متن کامل گزارش را از اینجا بخوانید.